1 ► Netherlands, Groningen — Alida —

TJALK: traditioneel Nederlands schip. Oorspronkelijk vooral gebruikt als vrachtvaarder. Aanvankelijk getuigd met één mast; ontwikkeld in de 17e eeuw, voor het eerst genoemd in een Fries document uit 1673. De oorspronkelijke tjalk . . . — — Map (db m217670) HM

2 ► Netherlands, Groningen — 24 — A-Kerk / A-Church — Stadsmonumenten —

Aan het einde van de 12e eeuw waren de westelijke stadsdelen ‘Utinga-’ en ‘Westerkluft’ toe aan de bouw van een kapel. Omdat er onder de bewoners varensgezellen waren, wijdden zij het bouwwerk niet alleen aan Maria maar ook aan hun eigen . . . — — Map (db m211296) HM

3 ► Netherlands, Groningen — Bentelaarsgang — Stadsgangen —

Ouderdom Deze gang komt al voor op een vogelvluchtkaart uit 1643 van de stad Groningen. Er stond toen een poortje bij de ingang. Het was een doodlopende gang. In een later stadium is een smalle doorbraak gemaakt naar de . . . — — Map (db m225983) HM

4 ► Netherlands, Groningen — 101 — Carl von Rabenhaupt — Stadsmonumenten —

In het ‘Rampjaar’ 1672 werd Nederland aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisschoppen van Münster en Keulen. De vesting Groningen was voor de verdediging van Noord-Nederland van doorslaggevende betekenis. De Groningse Staten . . . — — Map (db m211317) HM

5 ► Netherlands, Groningen — Chez Dicque — In het spoor van de Ploeg —

Het is 1927... ...vanuit een pand aan de Guldenstraat klinken vrolijke geluiden. In de achterzaal van Bodega Dik zit een groep kunstenaars, leden van Kunstkring De Ploeg, gezellig aan de eigen stamtafel. Er wordt . . . — — Map (db m217603) HM

6 ► Netherlands, Groningen — 096 — De Drie Gezusters / The Three Sisters — Stadsmonumenten —

Op sommige plaatsen ruim een meter dikke muren en in de achtergevel rijen romanogotische rondboognissen, dat kreeg dit opvallend brede en strategisch gelegen steenhuis, toen het eind dertiende of begin veertiende eeuw werd gebouwd. . . . — — Map (db m225712) HM

7 ► Netherlands, Groningen — 100 — De Toekomst / “The Future” — Stadsmonumenten —

Nadat het bestuur van de ‘Coöperatieve Volksbroodbakkerij de Toekomst’ in maart 1888 eigenaar was geworden van een stuk voormalige vestinggrond, kon de bouw van een ‘lokaal voor coöperatieve en andere doeleinden’ beginnen. Het ontwerp werd . . . — — Map (db m224560) HM

8 ► Netherlands, Groningen — Doopsgezinde Kerk / Mennonite Church —

Vanaf 1677 komen op het perceel Boteringestraat 33 doopsgezinden als gemeente samen. Oorspronkelijk stond hier een langwerpige schuilkerk, die van de overheid niet vanaf de Boteringestraat maar alleen via een steegje vanaf . . . — — Map (db m214684) HM

Paid Advertisement

9 ► Netherlands, Groningen — Evert Jan Thomassen à Thuessink —

Munnekeholm 1. Plaats van het eerste academische ziekenhuis van Groningen van 1803-1903. Het in 1797 gestichte ziekenhuis werd hier ondergebracht in het 'Westindisch huis', het voormalig onderkomen van de Groninger kamer van de . . . — — Map (db m216873) HM

10 ► Netherlands, Groningen — 049 — Feithhuis — Stadsmonumenten —

Omdat de pastoor van de Martinikerk geen geschikt huis had, schonk de bisschop van Utrecht in 1325 een bouwterrein. De Groningers bouwden er een ‘priesterhuis’, dat in het midden van de vijftiende eeuw werd vervangen door een pastorie . . . — — Map (db m225307) HM

11 ► Netherlands, Groningen — 19 — Ged. Zuiderdiep 96-98 — Stadsmonumenten —

Voor nog geen drieduizend gulden bouwde P. Offringa in 1861 een ‘bureaukamer, timmer- en houtloods ten dienste der gemeentewerken’, de voorloper van de huidige Dienst RO/EZ. Hij bouwde in een tuin, die de stad niet lang daarvoor had . . . — — Map (db m211706) HM

12 ► Netherlands, Groningen — 7 — Goudkantoor — Stadsmonumenten —

Omdat de ‘inning der generale middelen’ niet naar wens verliep, stuurde de provincie in 1631 drie ‘particuliere collecteurs’ de stad in. Zij deden hun werk kennelijk zo goed dat er spoedig 6250 carolus guldens overschoten voor aankoop van . . . — — Map (db m212333) HM

13 ► Netherlands, Groningen — Groningen Municipal Council Members Memorial —

Ter nagedachtenis aan de gemeenteraadsleden die in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn omgebracht (“In memory of the municipal councilors who were killed by the occupying forces during the Second World War”) . . . — — Map (db m224657) WM

14 ► Netherlands, Groningen — H.W. Mesdag and N.E.M. Pareau —

Hier woonden de schilder H.W. Mesdag (1831-1915) en de dichter N.E.M. Pareau (Prof. Mr H.J. Scheltema (1906-1981)). (English translation:) Here lived the painter H.W. Mesdag (1831-1915) and the poet N.E.M. Pareau . . . — — Map (db m214566) HM

15 ► Netherlands, Groningen — 99 — Hereplein 4-5 — Stadsmonumenten —

Geïnspireerd door de Franse Loire-kastelen ontwierp de uit Oldenburg afkomstige hofbouwmeester Gerhard Schnitger in 1881 een dubbel woonhuis op de vrijgekomen vestinggrond. Naar de Duitse mode van die tijd liet hij vensters met ronde . . . — — Map (db m211303) HM

16 ► Netherlands, Groningen — 13 — Heresingel 13 — Stadsmonumenten —

In oktober 1875 werd een begin gemaakt met de sloop van de vestingwerken. Een deel van de vrijkomende gronden had men een paar jaar later nodig om de zuidelijke gracht te kunnen vergraven tot het Verbindingskanaal. Voor het resterende . . . — — Map (db m225018) HM

17 ► Netherlands, Groningen — 98 — Herestraat 106 — Stadsmonumenten —

Eeuwenlang stonden hier aan de voorname Herestraat, als laatste bebouwing voor de zeventiende-eeuwse Herepoort, twee monumentale panden. Het hoekpand met de Herebinnensingel was vele jaren een bakkerij en werd als laatste bewoond door de . . . — — Map (db m211305) HM

Paid Advertisement

18 ► Netherlands, Groningen — 45 — Het Soephuis / The Soup House — Stadsmonumenten —

Burgemeesters en raad bepaalden op 29 december 1610 dat aan de westzijde van de Grote Markt het pand ‘die witte Swane’ werd afgebroken en ‘doer der minnebroders hoff westweert ann eenn strate gelecht’. Op de zuidwesthoek van deze ‘Nije . . . — — Map (db m213164) HM

19 ► Netherlands, Groningen — 87 — Hoge der A 9 — Stadsmonumenten —

Omstreeks 1200 was deze hoge oever van de A al volledig bebouwd. Dit pand dateert in oorsprong echter uit de late 16e of vroege 17e eeuw. In de eerste eeuwen werd hier, zoals in veel panden aan de Hoge der A, vanwege het in ruime mate . . . — — Map (db m212898) HM

20 ► Netherlands, Groningen — 15 — Hoofdstation / Main Railway Station — Stadsmonumenten —

Zevenentwintig jaar nadat de eerste Nederlandse trein van Amsterdam naar Haarlem denderde, werd Groningen op het spoorwegnet aangesloten. Via Leeuwarden en Harlingen kon men vanaf 30 mei 1866 in tien uur tijd met trein en boot naar ’s . . . — — Map (db m211202) HM

21 ► Netherlands, Groningen — 29 — Huis Eem — Stadsmonumenten —

Hoewel de voorgevel anders doet vermoeden, ligt de oorsprong van het pand ‘Eem’ rond 1330. Het aanvankelijk 17 meter lange huis had als hoofdvertrek een 4,50 meter hoge zaal, met daaronder een kelder en daarboven een verdieping en een . . . — — Map (db m214267) HM

22 ► Netherlands, Groningen — 92 — Huis met de Dertien Tempels / House with the Thirteen Temples — Stadsmonumenten —

Johan Wicheringe gaf omstreeks 1450 opdracht tot samenvoeging en verbouw van twee middeleeuwse huizen. Vanwege de nieuwe gotische schermgevel met pinakels kreeg het de naam ‘Huis met de Dertien Tempels’. Diverse vooraanstaande eigenaren . . . — — Map (db m212634) HM

23 ► Netherlands, Groningen — 23 — Korenbeurs / Grain Exchange — Stadsmonumenten —

Al het ommelander graan moest sinds de middeleeuwen, als gevolg van het Groninger stapelrecht, in de stad op de markt worden gebracht. Toen de veepest rond 1750 het veehouden tot een minder plezierige bezigheid had gemaakt, nam de . . . — — Map (db m215434) HM

24 ► Netherlands, Groningen — 001 — Martinikerk / St. Martin Church — Stadsmonumenten —

Aan de brink (Grote Markt) had al enkele eeuwen een houten kerk gestaan, toen deze werd vervangen door een groter éénbeukig tufstenen gebouw. Omstreeks 1200 was ook dit te krap geworden voor de groeiende stadsbevolking. Er werd volgens . . . — — Map (db m229508) HM

25 ► Netherlands, Groningen — 002 — Martinitoren / St. Martin Tower — Stadsmonumenten —

‘Daar stond dan dat pronkstuk, dat schoone gewrocht van middeleeuwsche bouwkunde, dat meesterstuk van Gotische bouwkunst, die roem van de stad, dat sieraad van geheel het land. Want moet de St. Maartenstoren in hoogte onderdoen voor den . . . — — Map (db m225670) HM

26 ► Netherlands, Groningen — 070 — Oosterstraat 44 — Stadsmonumenten —

In oorsprong dateert dit pand vermoedelijk al van eind 13e of begin 14e eeuw. Dit is onder andere te zien aan de koepelgewelven in de kelder. Omdat de straat in die tijd lager lag, was de huidige begane grond toen eigenlijk de eerste . . . — — Map (db m225761) HM

Paid Advertisement

27 ► Netherlands, Groningen — Oprichting van de Loge / Establishment of I.O.O.F. Lodge —

Ter herinnering aan de oprichting van de Drie Schakelsloge No. 7 van de Independent Order of Odd Fellows in Huis de Beurs 20 maart 1899 (English translation:) In commemoration of . . . — — Map (db m214111) HM

28 ► Netherlands, Groningen — 50 — Oude Boteringestraat 36-38 — Stadsmonumenten —

Het oudste deel van dit voormalige rechtbankgebouw is begin 15e eeuws. Wigbold Wigboldus werd in 1477 eigenaar van het metershoge steenhuis. Tot 1585 was het pand eigendom van de vooraanstaande jonkerfamilie Van Ewsum. De laatste – . . . — — Map (db m214396) HM

29 ► Netherlands, Groningen — 91 — Oude Boteringestraat 44 — Stadsmonumenten —

Nog terwijl Jacobus van der Steege een vermogen vergaarde als VOC-arts in Batavia, kocht hij in 1786 in zijn studiestad van de weduwe Van Iddekinge ‘eene groote behuijzinge met derzelver stallingen en hoff’. Drie jaar later hield Van . . . — — Map (db m213504) HM

30 ► Netherlands, Groningen — 93 — Oude Boteringestraat 52 — Stadsmonumenten —

In tegenstelling tot andere middeleeuwse steenhuizen werd Oude Boteringestraat 52 niet gebouwd als diep-, maar als dwarshuis. Het pand dateert uit ca.1300 en stond aanvankelijk vrij, getuige de bewaard gebleven rijen romanogotische . . . — — Map (db m213662) HM

31 ► Netherlands, Groningen — 3 — Oude Ebbingstraat 39 — Stadsmonumenten —

Door een schenking van de Groninger prefect behoorde de grond waarop dit huis werd gebouwd sinds 1308 aan de Dominicanen, die naar hun eerste kerk in Parijs ook wel Jacobijnen werden genoemd. Hun Orde stichtte tussen de Jacobijner- en de . . . — — Map (db m212448) HM

32 ► Netherlands, Groningen — 25 — Postkantoor/ Post Office — Stadsmonumenten —

Tot 1594 hadden de monniken van het Aduarder klooster aan deze zijde van het naar hen genoemde Munnekeholm een stedelijk buitenverblijf of ‘refugium’. De bekeerde abt Willem Emmen was daarna eigenaar, tot zijn dood de provincie in 1613 . . . — — Map (db m216875) HM

33 ► Netherlands, Groningen — 040 — Prinsenhof — Stadsmonumenten —

‘Tot behoef eenre gheestliken vergaderinghe van priesters en clercken’ verkreeg Willem Wigboldus in 1439 een huis en erf aan het Martinikerkhof. Wigboldus en de fraters behoorden tot de Broederschap des Gemenen Levens, een vroomheid en . . . — — Map (db m225242) HM

34 ► Netherlands, Groningen — 44 — Provinciehuis / Provincial House — Stadsmonumenten —

Na het verdrijven van de Spanjaarden in 1594 werden ‘Stad en Ommelanden’ één provincie en werd bij ‘tractaat’ bepaald dat ‘gheen ander religie’ dan de gereformeerde ‘geëxerceert’ mocht worden. De Oost-Fries Ubbo Emmius werd aangetrokken . . . — — Map (db m224929) HM

35 ► Netherlands, Groningen — Sociaal Democratische Bond / Social Democratic Union —

SOCIAAL DEMOKRATISCHE BOND opgericht 1885 in dit pand "overwegende, dat de emancipatie van de arbeidersklasse het werk van de arbeidersklasse zelf moet zijn..." k. marx (English translation:) The . . . — — Map (db m223955) HM

Paid Advertisement

36 ► Netherlands, Groningen — 36 — Spilsluizen 1-3 — Stadsmonumenten —

Bij de uitgifte van gronden in de nieuwe noordelijke stadsuitbreiding verwierf de brouwer Sijbolt Jacobs in 1625 een behoorlijke ‘plaetze langs de haven’. Doordat er aan ruimte en geld geen gebrek was kon er ‘dwars’ gebouwd worden. Zo . . . — — Map (db m224443) HM

37 ► Netherlands, Groningen — 12 — St. Jozefkerk / St. Joseph Church — Stadsmonumenten —

In de negentiende eeuw mochten de rooms-katholieken hun schuilkerken, die zij sinds de hervorming van 1594 betrokken hadden, weer verlaten. Zij kregen de Minderbroeder- of St. Martinuskerk terug van de protestanten en de Jezuïten . . . — — Map (db m224275) HM

38 ► Netherlands, Groningen — 80 — St. Walburgstraat 1 — Stadsmonumenten —

Het Kunstlievend genootschap Pictura betrok in 1934 dit pand met een lange en ingewikkelde bouwgeschiedenis. In de zestiende eeuw liet Wigbold Lewe ter plekke een ‘vicarie’ bouwen voor de nabijgelegen Sint Walburgkerk. Na de hervorming . . . — — Map (db m225181) HM

39 ► Netherlands, Groningen — 20 — Synagogue — Stadsmonumenten —

Moses Goldsmidt kreeg in 1732 niet alleen toestemming de bank van lening aan de Poelestraat te pachten, ook werd hij ‘gepermitteert om binnen sijn huijs sijne godtsdienst volgens Joodse manier onverhindert te mogen oeffenen’. Toen het in . . . — — Map (db m211055) HM

40 ► Netherlands, Groningen — 14 — Tuinkoepel Scholten — Stadsmonumenten —

Toen rond 1800 de Brandenburgersteeg nog op de Hereweg uitkwam, stond op de zuidhoek een herberg ‘alwaar ’t Fortuin uithing’. In de vorige eeuw kreeg het etablissement een andere naam en raakte minder ‘welbeklant’. Als ‘aangenaam . . . — — Map (db m224188) HM

41 ► Netherlands, Groningen — Vereeniging van Groningen Handelaren / Groningen Merchants Association (1847 - 1992) —

Op deze plaats werd in 1847 opgericht 'de Vereeniging van handelaren Groningen ao 1847'. Ter gelegenheid van het 145 jarig bestaan werd deze plaquette op 11 september 1992 onthuld door de heer H. G. Ouwerkerk . . . — — Map (db m215841) HM

42 ► Netherlands, Groningen — 95 — Vismarkt 40 — Stadsmonumenten —

Zoals het jaartal MDCCXXIII laat zien, dateert de voorgevel van dit monumentale stadspaleis uit 1723. Vermoedelijk was de eerste opzet van het zogeheten ‘Harderingehuis’ echter dertiende- of veertiende-eeuws. Kort na 1566 kreeg het pand . . . — — Map (db m211937) HM

43 ► Netherlands, Groningen — 22 — Vismarkt 56 — Stadsmonumenten —

Dit in oorsprong middeleeuwse pand werd in de zeventiende eeuw eigendom van de Schot William Macdowell, een van de eerste hoogleraren van de Groninger universiteit. De hooggeleerde hooglander was thuis in de logica, de gewone en de . . . — — Map (db m211868) HM

44 ► Netherlands, Groningen, Grote Markt — De bevrijding van Groningen / The Liberation of Groningen Memorial —

Toen rees uit oorlog en vuur het helder kristal van vrede (Then from war and fire rose the clear crystal of peace) Ter herdenking van de bevrijding van Groninger, door Canadese strijdkrachten 1945     13-16 april     . . . — — Map (db m237820) WM

Paid Advertisement